1. Молекула саны 128 г коміркышқыл газында қанша атом оттек бар екенін анықтау

Коміркышқыл газының (CO₂) молекулалық массасы:

• C (көміртек) = 12 г/моль
• O (оттек) = 16 г/моль

CO₂ молекуласының массасы:

• 12 г + 2 × 16 г = 44 г/моль

Енді 128 г CO₂ молекулаларының саны:

• 128 г / 44 г/моль = 2,91 моль

Әрбір CO₂ молекуласында 2 атом оттек бар. Сондықтан 128 г CO₂-да:

• Молекула саны = 2,91 моль × $6,022 \times 10^{23}$ (Авогадро саны)
• Молекула саны = $1,75 \times 10^{24}$ молекулалар

Оттек атомдарының саны:

• 2 атом оттек × $1,75 \times 10^{24}$ молекула = $3,5 \times 10^{24}$ атом оттек

Сұрақтың жауабы: D) 17,53 × 10^13

---

2. 0,5 моль алюминий сульфидінің (Al₂S₃) массасы мен молекула санын анықтау

Алюминий сульфидінің (Al₂S₃) молекулалық массасы:

• Al (алюминий) = 27 г/моль
• S (күкірт) = 32 г/моль

Al₂S₃ молекулалық массасы:

• 2 × 27 г + 3 × 32 г = 54 г + 96 г = 150 г/моль

0,5 моль Al₂S₃ массасы:

• 0,5 моль × 150 г/моль = 75 г

Молекулалардың саны:

• 0,5 моль × $6,022 \times 10^{23}$ молекулалар = $3,011 \times 10^{23}$ молекула

Сұрақтың жауабы: D) 75 г

---

3. Авогадро заңы туралы тұжырымдардың дұрыстығын анықтау

Тұжырымдар:

• Мольдік көлемнің мәні тұрақсыз шама. — Жалған
• Мольдік көлем арқылы газдардың көлемін есептеуге болады. — Шындық
• Қалыпты жағдайда кез келген заттың көлемдері бірдей болады. — Жалған
• Кез келген жағдайда көлемдері бірдей газдардың массалары тең болады. — Жалған
• Қалыпты жағдайда 1 моль оттектің көлемі 1 моль көмірқышқыл газының көлеміне тең. — Шындық

Түсіру: Бірдей көлемдегі газдар массалары әртүрлі болады, өйткені олардың молекулалық массалары әртүрлі. Мольдік көлем тұрақты тек газдар үшін белгілі бір жағдайда (қалыпты температура мен қысымда) ғана болуы мүмкін.

---

4. Заттардың мәндері мен көлемдері арасындағы сәйкестікті анықтау

Тұжырымдар:

• 0,5 моль азот (N₂) — A) 11,2 л
• 32 г метан (CH₄) — B) 33,6 л
• 1,5 моль аммиак (NH₃) — B) 33,6 л

Түсінік: 1 моль идеал газдың көлемі қалыпты температура мен қысымда (негізгі жағдайларда) 22,4 литрді құрайды. Мысалы, 0,5 моль азоттың көлемі 0,5 × 22,4 л = 11,2 л болады.

---

Қосымша сұрақтар:

1. Авогадро заңы мен мольдік көлем арасында қандай байланыс бар?
2. Гас заңдарына сәйкес, көлем мен температура арасындағы байланыс қалай анықталады?
3. Неліктен газдардың массалары әртүрлі бола алады, бірақ көлемдері бірдей болуы мүмкін?
4. 1 моль метанның көлемі қанша литр болады, егер шартты температура мен қысым сақталса?
5. Алюминий сульфидінің химиялық формуласы мен молекулалық массасын қалай анықтауға болады?

Кеңес:

Қалыпты температура мен қысым кезінде идеал газдың 1 моль көлемі әрқашан 22,4 литр болады.